Đã đến lúc các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và nông dân cùng nhau đối phó với nạn sản xuất thuốc BVTV giả nhen nhóm trong thời gian qua. 

Nông dân được các kỹ sư hướng dẫn cách phân biệt hàng thật và hàng nhái (Ảnh: Trần Văn Trưa)  

Tổn hại mùa màng và sức khỏe

Ngày 27/1/2016, Tòa án Nhân dân quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ đã tổ chức xét xử bị cáo Vương Mạnh Giác cùng đồng bọn về tội sản xuất hàng giả là thuốc BVTV được quy định tại Điều 158 Bộ luật Hình sự.

Trong 5 tháng, từ tháng 9/2014 đến 1/2015, Giác đã đẩy ra thị trường hơn 3.000 chai thuốc giả mang nhiều thương hiệu khác nhau trên thị trường và “xuất khẩu” sang Campuchia với tổng giá trị gần 1 tỷ đồng. Với thủ đoạn này, bị cáo Vương Mạnh Giác bị kết án tù 5 năm, các đồng bọn tiếp tay bị phạt tù từ 2 đến 2,5 năm, toàn bộ tang vật và tài sản liên quan bị tịch thu tiêu hủy.

Phòng Thanh tra - pháp chế, Cục BVTV cho biết, thời gian qua các cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều hành vi vi phạm về thuốc BVTV như buôn lậu, sử dụng thuốc BVTV ngoài danh mục hay sản xuất, kinh doanh thuốc BVTV giả, kém chất lượng, sử dụng thuốc BVTV cấm (các chất cực độc). Tình trạng trên đang có chiều hướng ngày càng gia tăng và rất đáng báo động.

Để cho ra đời những sản phẩm thuốc BVTV đúng tiêu chuẩn cần rất nhiều nghiên cứu được vận hành bởi những chuyên gia uy tín và hơn cả là họ chịu trách nhiệm trên những sản phẩm nhỏ nhất của mình. Do vậy, sản xuất và tiêu thụ thuốc BVTV giả là hành vi vi phạm pháp luật, đe dọa đến sức khỏe người sử dụng, môi trường và chuỗi sản xuất lương thực.

Thuốc BVTV giả không được kiểm nghiệm để đảm bảo mức độ an toàn và hiệu quả, khi sử dụng thuốc BVTV giả, bà con mất tiền mua thuốc mà dịch hại trên đồng ruộng không được kiểm soát, cây trồng giảm năng suất thậm chí mất mùa. Bà con còn có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe bởi không biết những hóa chất nào được pha trộn trong các chai thuốc này.

Lời giải từ hợp tác nhiều bên

Với mối nguy hiểm tiềm tàng đó, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách, văn bản và các quy định để ngăn chặn việc sản xuất, phân phối và tiêu thụ thuốc BVTV giả. Ngày 17/11/2015, Đại tướng Trần Đại Quang - Bộ trưởng Bộ Công an đã trực tiếp ký Điện gửi Thủ trưởng các Tổng cục, Bộ Tư lệnh, đơn vị trực thuộc Bộ và các bên liên quan, trong điện ghi rõ tình hình hàng giả, hàng nhái đang diễn biến phức tạp và yêu cầu lực lượng công an chủ động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh ngăn chặn sản xuất, mua bán, vận chuyển và tiêu thụ phân bón giả, thuốc trừ sâu giả…

Phía doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty đa quốc gia với nền tảng khoa học công nghệ tiên tiến, cũng đã có những động thái tích cực để góp phần giải quyết vấn nạn này.

Đơn cử, Công ty Syngenta Việt Nam đã nghiên cứu và đưa ra những giải pháp để bảo vệ lợi ích của nông dân giúp bà con tránh mua phải hàng giả như hệ thống mã vạch trên vỏ chai một số sản phẩm chủ lực. Chỉ với thao tác đơn giản soạn tin nhắn kèm mã vạch gửi về tổng đài tự động, bà con sẽ nhận được tin nhắn phản hồi về nguồn gốc của sản phẩm. Hoặc việc đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu các loại bao bì, in ấn, đóng gói… để làm cho các sản phẩm của mình khó bị làm giả hơn.

Syngenta cũng có hệ thống tổng đài viên giúp kết nối nông dân với các cán bộ kỹ thuật tại khu vực để kịp thời giải đáp thắc mắc và hỗ trợ bà con. Syngenta còn tăng cường tập huấn cho các đại lý và nông dân trên toàn quốc nhằm hạn chế việc mua nhầm các sản phẩm thuốc BVTV giả, kém chất lượng.

Tổ chức CropLife Việt Nam khuyến cáo, để tránh mua phải hàng giả, bà con cần lưu ý (1) không mua hàng từ người lạ hoặc có giảm giá bất ngờ và (2) chọn những đại lý, cửa hàng có uy tín.

Ông Đoàn Văn Minh, Trưởng phòng Thanh tra, Sở NN-PTNT tỉnh Long An, khẳng định: “Hàng năm ngay đầu vụ, thanh tra Sở luôn phối hợp cùng Chi cục BVTV và các cơ quan liên quan tiến hành thanh, kiểm tra để kịp thời xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm. Bà con nông dân ngay khi phát hiện hàng giả cần báo ngay cho Trạm BVTV, đội quản lý thị trường và thanh tra Sở kịp thời xử lý. Những vụ gây ra hậu quả nghiêm trọng còn có thể bị xử lý hình sự”.

Ông Kumardev Datta, Tổng Giám đốc Syngenta Việt Nam nhấn mạnh: “Thuốc BVTV giả là mối nguy cho bất cứ nền nông nghiệp nào vì không chỉ làm ảnh hưởng đến năng suất mùa vụ và đời sống người nông dân, mà còn tổn hại đến uy tín và sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp. Syngenta luôn nỗ lực hết mình để đem đến những sản phẩm chất lượng tốt nhất đồng thời luôn có những hành động pháp lý mạnh mẽ để bảo vệ hàng hóa của mình tránh khỏi việc bị làm giả làm nhái.

Chúng tôi mong muốn các hệ thống kinh doanh thuốc BVTV hợp tác cùng các cơ quan chức năng, các nhà sản xuất, các nhà phân phối có trách nhiệm để hạn chế việc thâm nhập của hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng tuồn vào thị trường làm tổn hại đến lợi ích, sức khỏe và đời sống của bà con nông dân và cộng đồng”.

Báo Nông nghiệp Việt Nam