TS Nguyễn Minh Tuyên

Ở Việt Nam, bệnh xoăn vàng lá rất phổ biến trên cây đu đủ, đặc biệt bệnh thường nặng ở những vùng trồng nhiều và trồng liên tục, vùng có khí hậu nóng và khô hạn. Bệnh đã làm giảm đáng kể năng suất và chất lượng đu đủ. Những vườn bị nhiễm bệnh sớm khi cây còn nhỏ có thể không cho thu hoạch. Tuy nhiên, cho đến nay nhiều nhà vườn vẫn chưa rõ nguyên nhân và cách khắc phục.

Tác nhân gây bệnh: Bệnh xoăn vàng lá đu đủ là do một số loài virus gây ra. Các virus này có tên: Papaya Mosaic Virus (PapMV), Papaya Ringspot Virus (PRSV)…

Cách lan truyền và nguồn bệnh: Tác nhân gây bệnh là do virus cho nên phải có vật trung gian (các vector) mang và truyền bệnh thì bệnh mới được phát sinh và phát tán (các vector như rệp, hoặc một số loài sâu chích hút khác…). Rệp mang virus từ cây bị bệnh rồi truyền sang cây khoẻ. Con người cũng có thể làm virus lây lan trong quá trình trồng và chăm sóc. Trong tự nhiên, virus có thể tồn tại trong nhiều loại cây hoang dại…Chính vì vậy nguồn bệnh trong tự nhiên rất lớn, nên khả năng lây lan phát dịch luôn thường trực.

Triệu chứng bệnh và tác hại: Tùy loài virus, tùy thời tiết và giai đoạn cây bị nhiễm mà thời gian phát bệnh và triệu chứng sẽ khác nhau. Thông thường, khi bị nhiễm virus thì cây thường bị lùn, sinh trưởng và phát triển đều kém, lá có màu không đồng nhất vàng xanh lẫn lộn, bị khảm, có thể bị nhỏ, bị nhăn nheo, biến dạng, ... Khi một cây bị nhiễm nhiều loài virus thì triệu chứng hỗn hợp. Khi bị nhiễm nặng thì cây ngừng lớn, có ra hoa nhưng không đậu quả, hoặc đậu trái rất nhỏ, biến dạng và bị sượng.

Giai đoạn cây nhỏ, nếu bị nhiễm virus càng sớm, thì thời gian ủ bệnh càng ngắn, và cây phát bệnh càng sớm. Khi cây đã lớn bị nhiễm, do sức đề kháng cao hơn, nên cây phát bệnh muộn hơn. Cây phát bệnh càng sớm thì tác hại càng lớn. Cây bị bệnh thường lùn và lá bị xoăn, khảm vàng nên khả năng quang hợp giảm, làm giảm hoa trái, vì vậy làm giảm năng suất và chất lượng. Nếu cây bị bệnh sớm sẽ không cho thu hoạch.

Phòng trừ: Bệnh do virus gây ra nên hiện chưa có thuốc đặc trị. Việc phòng trừ bệnh virus cho đu đủ khá khó khăn so với cây trồng khác. Tuy nhiên, chúng ta có thể quản lý bệnh khá hữu hiệu bằng cách quản lý con đường lây lan. Để quản lý được bệnh, chúng ta phải áp dụng đồng thời nhiều biện pháp mới đạt kết quả mong muốn. Các biện pháp đó là:

Vệ sinh chặt bỏ cây đu đủ già trong vườn, vệ sinh tàn dư những cây đu đủ hoang dại... Nếu được thì tránh trồng gần vườn đu đủ ở giai đoạn lớn, đặc biệt là giai đoạn già. Vệ sinh các loài cây dại quanh bờ, đặc biệt lưu ý kể từ giai đoạn đu đủ trong vườn ươm.

Sử dụng các giống đu đủ kháng sâu chích hút, và kháng virus.

Tránh làm xây xát cây trong quá trình trồng và chăm sóc.

Nhổ và tiêu huỷ các cây bị bệnh, không vứt cây bệnh bừa bãi.

Tránh bón thừa phân đạm, tăng cường các loại vi lượng bằng cách sử dụng phân bón lá Poly Feed 19-19-19 để tăng khả năng chống chịu của cây.

Theo dõi thật chặt chẽ mật độ các loại sâu chích hút, đặc biệt là mật độ rệp để phòng trừ kịp thời. Chủ động phòng ngừa rệp giai đoạn vườn ươm, giai đoạn cây còn nhỏ cho đến giai đoạn có hoa (vì đây là giai đoạn quyết định tỷ lệ cây bị bệnh và mức độ bệnh nặng hay nhẹ). Hiện nay loại thuốc phổ biến và có hiệu lực đối với các loại sâu chích hút là Comda Gold 5WG, hoặc Saimida 100SL (chú ý phun nhiều nước và không trộn nhiều loại thuốc và phân bón để tránh hại cây).