Tại các vùng nước ngọt, ít ảnh hưởng ngập lũ của huyện Kế Sách và huyện Châu Thành, nông dân canh tác 3 vụ lúa/năm bằng giống lúa ngắn ngày và có tập quán sạ dày với lượng giống gieo sạ trên 200kg giống/ha. Tập quán sạ dày có ưu điểm là giảm được công dặm do ít bị rủi ro khi gieo sạ trong điều kiện bất lợi (mưa nhiều, mật độ ốc bươu vàng cao), hạn chế sự phát triển của cỏ dại. Tuy nhiên, thực tế sản xuất lúa cho thấy sạ dày “lợi bất cập hại” do nông dân phải tăng lượng phân bón, khó quản lý được dịch hại (đặc biệt là bệnh đạo ôn, cháy bìa lá, sâu cuốn lá) dù phải sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật, lúa dễ bị đổ ngã… dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp và gây ô nhiễm môi trường.

Để thuyết phục nông dân thay đổi tập quán sạ dày cần phải có các mô hình để nông dân “mắt thấy, tai nghe, tay làm”, lý thuyết phải được chứng minh bằng thực tế đồng ruộng. Hợp tác xã Nông nghiệp Tín Phát (xã Kế Thành, huyện Kế Sách) đã thực hiện các mô hình gieo sạ bằng máy phun hạt nhằm giảm lượng giống gieo sạ trong canh tác lúa. Theo đó, ruộng mô hình được sạ bằng máy phun hạt với lượng giống 80kg/ha. Bên cạnh việc sạ đều nhờ sử dụng máy, các biện pháp đi kèm để đảm bảo sạ thưa thành công gồm: Sử dụng giống tốt, làm đất bằng phẳng, quản lý độ chua (độ pH) của đất thích hợp, bón phân lót và quản lý hiệu quả ốc bươu vàng.

Mô hình sạ thưa bằng máy được thực hiện trong vụ Hè Thu 2017, đến nay mới 15 ngày tuổi nhưng đã tạo được sự tin tưởng của nông dân. Với kinh nghiệm nhiều năm canh tác lúa của mình, ông Nguyễn Văn Út - thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp Tín Phát cho biết, lúa dù gieo sạ trong điều kiện có mưa nhưng lúa vẫn lên đều, cây mập mạnh, mỗi cây đã ra được 2 chồi mới, ít bệnh đạo ôn lá so với ruộng đối chứng (sạ theo tập quán nông dân), chắc chắn năng suất không thua kém nhưng hiệu quả kinh tế sẽ cao so với sạ theo tập quán cũ.

Ông Nguyễn Văn Đậm - Giám đốc HTX Nông nghiệp Tín Phát nhận định, giải pháp giảm lượng giống gieo sạ trong canh tác lúa bằng máy phun hạt sẽ hỗ trợ hữu hiệu cho việc áp dụng gói giải pháp kỹ thuật “ba giảm, ba tăng” và “một phải, năm giảm” trong cánh đồng lớn ở HTX; đồng thời còn tạo thêm 2 “giảm” là giảm công lao động, giảm ô nhiễm môi trường (giảm ô nhiễm đất nước, giảm phát thải khí nhà kính) và thêm 1 “tăng” là tăng sức khỏe cho nông dân trồng lúa.

Trong các vụ lúa tiếp theo, ngành nông nghiệp sẽ nhân rộng mô hình giảm lượng giống gieo sạ trong canh tác lúa bằng máy phun hạt trên địa bàn tỉnh. 

Sạ lúa bằng máy phun hạt sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao so với sạ theo tập quán cũ

Vũ Bá Quan