Mới đây Cục Trồng trọt, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã khuyến cáo các giải pháp kỹ thuật canh tác lúa, cây ăn trái ở vùng ĐBSCL.

Gieo mạ, sử dụng máy cấy để chủ động thời vụ 

Đối với cây lúa, trà lúa ĐX muộn đang ở giai đoạn làm đòng đến trỗ, áp dụng các biện pháp sau: Vùng bị nhiễm mặn trên 3 phần nghìn tranh thủ thời gian có nước ngọt để tích tối đa vào các kênh mương và tưới cho lúa.

Vùng bị nhiễm mặn dưới 3 phần nghìn ngoài biện pháp tích nước ngọt rửa mặn còn áp dụng biện pháp: Tranh thủ nguồn nước ngọt để tưới, đặc biệt vào giai đoạn lúa trỗ. Trường hợp không thể có nguồn nước ngọt, có thể sử dụng nguồn nước bị nhiễm mặn nhẹ (dưới 2 phần nghìn) hoặc dùng nước ngọt tưới phun lá. Phun một số loại phân bón lá, chế phẩm tăng cường khả năng chống chịu mặn như KNO3 (10g/1 lít nước); Brassinosteroid (Comcat 150WP, Nyro 0,01 N, Super Humic, Dexamone...).

Trong vụ HT, vùng bị nhiễm mặn trên 3 phần nghìn tuyệt đối không xuống giống. Vùng bị nhiễm mặn dưới 3 phần nghìn có thể xuống giống và phải áp dụng một số biện pháp kỹ thuật như sử dụng các giống ngắn ngày chịu mặn  OM5451; OM2517; OM6976; OM6162; OM9921; GKG1; OM 6677. Cày phơi đất, khi có nguồn nước ngọt tranh thủ rửa mặn; Tăng cường bón phân hữu cơ và bón vùi vôi khi làm đất, lượng 500 - 1.000kg vôi bột/ha. Sử dụng các dạng phân ure chậm tan như đạm vàng (Ure 46A+) hoặc đạm xanh (Ure + NEB26) để chống thất thoát đạm; Tăng cường bón bổ sung Kali sun phát (K2SO4) trong giai đoạn đầu.

Tranh thủ nguồn nước ngọt để tưới đủ nước cho 3 lần bón phân và thời kỳ trỗ, khi có nước ngọt tranh thủ rửa mặn liên tục nhiều lần. Trường hợp không thể có nguồn nước ngọt, có thể sử dụng nguồn nước bị nhiễm mặn nhẹ (dưới 2 phần nghìn đối với giai đoạn lúa đẻ nhánh; dưới 1 phần nghìn với các giai đoạn mạ, lúa làm đòng và trỗ).

Nếu giai đoạn mạ bị hạn nặng cần tưới phun nước ngọt cho mạ hoặc kết hợp tưới phun khi sử dụng thuốc BVTV với lượng nước phun khoảng 600 - 800 lít/ha.

Đối với cây ăn quả: Khi có nguy cơ bị nhiễm mặn, chủ động sử dụng tối đa nguồn vật liệu hữu cơ (rơm rạ, cỏ khô, lá khô, lục bình…) phủ gốc để giữ ẩm cho cây. Cắt tỉa cành, tạo tán gọn để hạn chế thoát hơi nước.

Khi đã bị nhiễm mặn: Bón bổ sung phân kali sun phát (K2SO4), vôi bột lượng 500 - 1.000 kg/ha. Nếu hạn, mặn kéo dài phun thêm phân bón lá và chế phẩm tăng cường khả năng chống chịu mặn như KNO3 (10 gr/1lít nước); Brassinosteroid (Comcat 150WP, Nyro 0,01 N, Super Humic, Dexamone...). Không tưới nước có độ mặn trên 2 phần nghìn. Khi có nguồn nước ngọt, tranh thủ tích nước và tưới để giữ ẩm.

Chuyển đổi trồng bắp trên vùng khô hạn

Sau thời gian nghiên cứu chọn tạo, Viện Lúa ĐBSCL đã giới thiệu thành tựu một số giống lúa triển vọng có khả năng chống chịu mặn tốt như OM108 chống chịu rầy nâu và đạo ôn (cấp 2), chịu mặn 4 - 5 phần nghìn;

OM284 chống chịu rầy nâu cấp 5 và đạo ôn cấp 3; chịu mặn với nồng độ muối 4 - 5 phần nghìn;

OM359 hơi nhiễm với rầy nâu và đạo ôn (cấp 7), chịu mặn nồng độ 3 - 4 phần nghìn;

OM232 chịu mặn tốt giai đoạn mạ, chịu mặn nồng độ 3 - 4 phần nghìn;

OM9921 phản ứng đối với rầy nâu cấp 3 - 4, bệnh đạo ôn cấp 5 - 8, chịu mặn nồng độ 3 - 4 phần nghìn, đặc biệt là những vùng ven biển nhiễm mặn;

Lúa nếp OM406 dẻo và có mùi thơm nhẹ, chịu mặn nồng độ 3 phần nghìn.

TS Phan Huy Thông, GĐ Trung tâm Khuyến nông Quốc gia lưu ý, vùng khô hạn và bị nhiễm mặn cần điều chỉnh lịch thời vụ, chờ mưa xuống giống, cần tính toán cụ thể chứ không theo quy trình SX bình thường như những năm trước. Lưu ý lựa chọn giống ngắn ngày, một số vùng có điều kiện xem xét lựa chọn phương pháp gieo mạ, sử dụng máy cấy để chủ động thời vụ SX.

Địa phương nào bị hạn nhưng ít bị xâm nhập mặn nên lựa chọn cây trồng chịu hạn như bắp, đậu tương hay một số cây hoa màu khác có nhu cầu nước tưới ít. Tuy nhiên xem xét và lựa chọn cho vùng chuyển đổi cây trồng thích nghi, chuyển đổi phải có quy hoạch, có DN tham gia ký hợp đồng tiêu thụ nông sản.

Về giải pháp canh tác, trong thời gian chờ đợi mưa xuống cố gắng cày ải, phơi đất để sau khi gieo sạ đất giúp cây lúa sinh trưởng tốt hơn. Ở một số địa phương nước ngọt khan hiếm chỉ cần áp dụng giải pháp tưới tiết kiệm, bơm đủ nước, không tưới tràn lan.

Trong tình hình hạn và xâm nhập mặn đặc biệt như năm nay, một số mô hình khuyến nông đã xây dựng triển khai trong thời gian qua bị ảnh hưởng nên cần có sự điều chỉnh, nhất là trong vụ HT phải hạn chế tối đa những tác động bất lợi. 

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết sẽ tiếp tục thực hiện các mô hình SX lúa áp dụng các giải pháp 3 giảm 3 tăng, kỹ thuật trồng lúa SRI vừa giảm chi phí SX vừa giảm phát thải khí nhà kính, giảm tác động biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó thực hiện dự án giảm lượng giống lúa gieo sạ, giảm chi phí, tăng hiệu quả SX.

Báo Nông nghiệp Việt Nam